του
Μιχάλη Γιαννεσκή
Οι
εντυπωσιακές και γιγαντιαίες αποκαλύψεις
των Panama Papers έφεραν στο φως δραστηριότητες
πολιτικών, μεγιστάνων και επιχειρηματιών
από όλο τον κόσμο. Με τα φώτα της
δημοσιότητας στραμμένα σε τόσο σημαντικές
αποκαλύψεις, μάλλον επισκιάστηκε το
γεγονός ότι δεν περιλαμβάνουν πολιτικούς
ορισμένων κρατών και ότι τα περισσότερα
ντοκουμέντα δεν θα δημοσιευτούν.
Δύο
αξιοσημείωτες εξαιρέσεις: Γερμανία και
ΗΠΑ
Η εφημερίδα
που πρωτοστάτησε στις αποκαλύψεις, η
Süddeutsche Zeitung, δήλωσε εξαρχής ότι δεν θα
δώσει στη δημοσιότητα όλα τα έγγραφα
που έχει και όλα τα ονόματα που αναφέρονται.
Επίσης η εφημερίδα, δικαιολογώντας την
πενιχρότητα των αποκαλύψεων όσο αφορά
τη Γερμανία και τις ΗΠΑ, δήλωσε δεν
υπάρχουν «ίχνη» ανάμειξης πολιτικών
από αυτές τις δύο χώρες. Παρόμοιες
δηλώσεις έκαναν και οι άλλες
οργανώσεις/εφημερίδες που είχαν κύριο
ρόλο στις αποκαλύψεις.
Ταυτόχρονα,
είναι απορίας άξιον πώς ο αριθμός των
offshore εταιρειών που εμπλέκονται στις
δημοσιεύσεις των Panama Papers είναι σχετικά
μικρός για τις ΗΠΑ (3.072 εταιρείες, σε
σύγκριση με 9.670 για την Βρετανία,
εξαιρουμένων των φορολογικών παραδείσων
της Μάγχης) και τη Γερμανία (173, σε σύγκριση
με 223 για την Ελλάδα).
Η προφανής
εξήγηση για τις παραπάνω παρατηρήσεις
είναι ότι κανένας πολιτικός και σχετικά
λίγοι επιχειρηματίες από τις εν λόγω
χώρες έχουν offshore δραστηριότητες με τη
Mossack Fonseca, την εταιρεία που αποτελεί την
εστία των αποκαλύψεων. Μήπως όμως
υπάρχουν άλλες εξηγήσεις πέραν της
προφανούς;
Το «βαθύ
λαρύγγι» των αποκαλύψεων επικοινώνησε
με τη Süddeutsche Zeitung τον Ιανουάριο του 2015.
Μέχρι την δημοσίευση των Panama Papers, 14
μήνες μετά, περίπου 400 δημοσιογράφοι
από 80 χώρες ανάλυσαν ένα όγκο δεδομένων
δεκαπλάσιο από συνολικά όλες τις
προηγούμενες μεγάλες αποκαλύψεις
(Wikileaks, Luxleaks κτλ.). Δικαιολογημένα
δημιουργούνται μερικά (αναπάντητα μέχρι
στιγμής) ερωτήματα.
Πρώτον,
μήπως το «βαθύ λαρύγγι» είχε και άλλα
κίνητρα για τη διαρροή των δεδομένων,
εκτός του ότι «ήθελε να δημοσιοποιήσει
τα εγκλήματα». Δεύτερον, πόσο κρυφή
μπορεί να παράμεινε η όλη διαδικασία
από τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ που,
όπως έδειξαν οι αποκαλύψεις του Edward
Snowden, παρακολουθούν σχεδόν τα πάντα
(εκτός βέβαια εάν μυστικές υπηρεσίες
προώθησαν τις αποκαλύψεις). Δύο πιθανές
απαντήσεις στα παραπάνω έχουν δημοσιευθεί
μέχρι στιγμής.
Ο
δάκτυλος του Πούτιν
Ο Clifford
Gaddy του Brookings Institution στις ΗΠΑ υποστηρίζει
ότι η πηγή των διαρροών είναι η Ρωσική
μυστική υπηρεσία RFM, η οποία ελέγχεται
απόλυτα από τον Πούτιν. Όπως σωστά
επισημαίνει ο Gaddy, παρά τα εντυπωσιακά
πρωτοσέλιδα που αναφέρουν το όνομά του,
ο Πούτιν δεν εμπλέκεται άμεσα πουθενά
στις αποκαλύψεις. Τα ποσά με τα οποία
εμπλέκονται πρόσωπα από το περιβάλλον
του είναι μικρά σε σύγκριση με προηγούμενες
περιπτώσεις διαφθοράς που έχουν ήδη
δει το φως της δημοσιότητας.
Ο Gaddy
υποστηρίζει ότι ο κύριος στόχος των
αποκαλύψεων είναι άτομα και εταιρείες
που δεν αναφέρονται στα Panama Papers, και όχι
αυτά που αναφέρονται. Σύμφωνα με τον
Gaddy, ο Πούτιν έστειλε μήνυμα στους
Αμερικανούς και άλλους ηγέτες της Δύσης
ότι υπάρχουν ντοκουμέντα που μπορεί να
δημοσιευθούν στο μέλλον. Δηλαδή, ότι
εάν οι ηγέτες της Δύσης δεν φανούν πιο
συνεργάσιμοι στις σχέσεις τους με τη
Ρωσία, θα υπάρξουν διαρροές και για τις
δικές τους οικονομικές ατασθαλίες. Εάν
και κατά πόσο ευσταθεί η θεωρία του
Gaddy είναι άγνωστο. Ο Gaddy δεν παραθέτει
κανένα στοιχείο που να την υποστηρίζει.
Ο
δάκτυλος των συμφερόντων της Δύσης
Μια
διαφορετική άποψη εκφράζει ο Craig Murray,
πρώην πρέσβης της Βρετανίας στο
Ουζμπεκιστάν. Ο Murray κατηγόρησε την
κυβέρνηση του Ουζμπεκιστάν για καταπάτηση
των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και στη
συνέχεια απολύθηκε από την βρετανική
διπλωματική υπηρεσία. Σήμερα ασχολείται
κυρίως με τον πολιτικό ακτιβισμό.
Ο Murray
υποστηρίζει ότι η πραγματική ατζέντα
των αποκαλύψεων των Panama Papers είναι η
κάλυψη του 1% της Δύσης που ελέγχει τον
πλούτο. Η άποψη του βασίζεται κυρίως
στη μεθοδολογία που εφάρμοσαν οι
δημοσιογράφοι και οι εφημερίδες, και
στη χρηματοδότηση των οργανισμών που
συμμετείχαν στις αποκαλύψεις.
Οι
εφημερίδες που δημοσίευσαν τα Panama Papers
έχουν παραδεχθεί ότι «φίλτραραν» τα
ντοκουμέντα, εστιάζοντας κυρίως σε
χώρες που έχουν παραβιάσει τα διάφορα
εμπάργκο του ΟΗΕ. Επιπλέον, δήλωσαν ότι
το μεγαλύτερο μέρος του υλικού που έχουν
στα χέρια τους θα παραμείνει μυστικό.
Ο Murray επισημαίνει ότι οι εφημερίδες
θέλουν να αποφύγουν επιπτώσεις παρόμοιες
με αυτές προηγουμένων αποκαλύψεων, όπως
όταν ο Guardian αναγκάστηκε να καταστρέψει
τους σκληρούς δίσκους με τις αποκαλύψεις
του Snowden.
Δηλαδή
ο Murray πιστεύει ότι οι εφημερίδες
αποφεύγουν να βρεθούν αντιμέτωπες με
τα μεγάλα συμφέροντα της Δύσης, και
αρκούνται να δημοσιεύσουν μόνο μερικές
«παράπλευρες απώλειες» σχετικά με τον
(πρώην) πρωθυπουργό της Ισλανδίας, τον
πατέρα του Βρετανού πρωθυπουργού Κάμερον
κ.ο.κ. Η άποψη του Murray δεν μπορεί να
επιβεβαιωθεί χωρίς πρόσβαση στα σχετικά
αρχεία των εφημερίδων, αλλά τα επιχειρήματά
του φαίνονται εύλογα.
Follow
the money
Ένας
τρόπος για να εντοπιστούν πιθανοί
αυτουργοί των αποκαλύψεων και να
εξακριβωθεί η ορθότητα των παραπάνω
απόψεων είναι να εξεταστεί η χρηματοδότηση
τους, το γνωστό «follow the money».
Ποιοι
χρηματοδοτούν το Brookings που αποτελεί το
βήμα του Gaddy; Στους μεγαλύτερους σπόνσορες
του ινστιτούτου συγκαταλέγονται το
Bill and Melinda Gates Foundation, η τράπεζα J.P. Morgan
Chase, ο J.L. Thornton, πρώην πρόεδρος της τράπεζας
Goldman Sachs, ο μεγιστάνας David Rubenstein και η
κυβέρνηση του Κατάρ.
Ποιοι
χρηματοδοτούν το International Consortium of
Investigative Journalists που είχε κύριο ρόλο στις
αποκαλύψεις; Το Centre for Public Integrity των ΗΠΑ,
το οποίο με τη σειρά του χρηματοδοτείται
από το Open Society Foundation (του μεγιστάνα
Soros), το Ford Foundation, το Rockefeller Family Fund και
άλλα «φιλανθρωπικά» ιδρύματα. Ενώ στο
κάτω μέρος της ιστοσελίδας του Organized
Crime and Corruption Reporting Project στην οποία
δημοσιεύθηκαν τα Panama Papers, ως σπόνσορες
αναφέρονται το Open Society Foundation και το
USAID.
Το USAID
είναι διαβόητο για κρυφές επεμβάσεις
σε άλλες χώρες προς υποστήριξη της
γεωπολιτικής ατζέντας των ΗΠΑ. Ένα
πρόσφατο παράδειγμα ήταν η προσπάθεια
αποσταθεροποίησης της κυβέρνησης της
Κούβας το 2014. Συνεπώς το Wikileaks δικαιολογημένα
χτύπησε καμπανάκι όταν είδε την ανάμειξη
του USAID και παρομοίων οργανώσεων, και
όχι, όπως αναφέρθηκε σε διάφορα μέσα,
επειδή «ζήλεψε» την επιτυχία του
«ανταγωνισμού» με τη διαρροή των Panama
Papers.
Μάλλον
έχει δίκιο ο Murray όταν προειδοποιεί να
μην περιμένουμε μια «αυθεντική» αποκάλυψη
του καπιταλισμού της Δύσης, και ότι τα
βρώμικα μυστικά των δυτικών επιχειρήσεων
θα παραμείνουν αδημοσίευτα. Τα Panama
Papers έχουν προσφέρει προφανώς σημαντικές
αποκαλύψεις. Αλλά, όπως είχε γράψει ο
συγγραφέας Arthur Conan Doyle, δεν υπάρχει τίποτα
πιο απατηλό από το προφανές.
Πηγή:
Comments
Post a Comment